Voda u plućima ili edem pluća nastaje kada se tečnost akumulira u vazdušnim kesama pluća – alveolama – što otežava disanje.
U ovom članku možete da pročitate:
- Na šta ukazuje voda u plućima?
- Simptomi
- Kako nastaje voda u plućima?
- Kardiogenska voda u plućima
- Kako se dijagnostikuje voda u plućima?
- Prevencija i lečenje
Na šta ukazuje voda u plućima?
Voda u plućima se dešava kada se tečnost skuplja u plućima, u alveolama, što otežava disanje. Pleuralni izliv takođe uključuje tečnost u predelu pluća.
Međutim, u pleuralnom izlivu, vodena tečnost se skuplja u slojevima pleure koji se nalaze izvan pluća. Može biti posledica srčane insuficijencije, ciroze ili plućne embolije. Može se javiti i nakon operacije srca.
Plućni edem se može preklapati sa upalom pluća, ali to je drugačije stanje. Pneumonija je infekcija koja se često javlja kao komplikacija respiratorne infekcije, kao što je grip.
Može biti teško razlikovati to dvoje. Ako pojedinac ili član porodice može da pruži detaljnu medicinsku istoriju, to će olakšati lekaru da postavi ispravnu dijagnozu i obezbedi pravi tretman.
Simptomi
Akutna voda u plućima izaziva značajne poteškoće pri disanju i može se pojaviti bez upozorenja. Ovo je hitan slučaj i zahteva hitnu medicinsku pomoć. Bez odgovarajućeg lečenja i podrške, može biti fatalno.
Pored poteškoća sa disanjem, drugi znaci i simptomi akutnog plućnog edema mogu uključivati:
- Kašalj, često sa ružičastim penastim sputumom
- Prekomerno znojenje
- Uznemirenost i nemir
- Osećanja gušenja
- Bleda koža
- Piskanje
- Ubrzan ili nepravilan srčani ritam (palpitacije)
- Bol u grudima
Ako je voda u plućima hroničan problem, simptomi su obično manje izraženi sve dok sistem tela više ne može da kompenzuje. Tipični simptomi uključuju:
- Otežano disanje kada leži ravno (ortopneja)
- Otok stopala ili nogu
- Brzo povećanje telesne težine zbog akumulacije viška tečnosti
- Paroksizmalna noćna dispneja – epizode teškog iznenadnog nedostatka vazduha noću
- Umor
- Povećan nedostatak daha sa fizičkom aktivnošću
Kako nastaje voda u plućima?
Tokom normalnog disanja, male vazdušne kese u plućima – alveole – pune se vazduhom. Kiseonik se unosi, a ugljen-dioksid se izbacuje. Voda u plućima se javlja kada su alveole poplavljene. Kada su alveole poplavljene, javljaju se dva problema:
- Krvotok ne može dobiti dovoljno kiseonika.
- Telo nije u stanju da se pravilno oslobodi ugljen-dioksida
Uobičajeni uzroci uključuju:
- Upalu pluća
- Sepsu (infekcija krvi)
- Izlaganje nekim hemikalijama
- Zatajenje organa koje uzrokuje nakupljanje tečnosti – kongestivna srčana insuficijencija, otkazivanje bubrega ili ciroza jetre
- Utapanja
- Traume
- Reakciju na određene lekove
- Predoziranje
Pored direktne povrede pluća, kao kod sindroma akutnog respiratornog distresa, drugi uzroci uključuju:
- Povrede mozga kao što su krvarenje mozga, moždani udar, povreda glave, operacija mozga, tumor ili napad
- Velika visina
- Transfuzija krvi
Kardiogenska voda u plućima
Voda u plućima koja je posledica direktnog problema sa srcem naziva se kardiogen plućni edem. Kongestivna srčana insuficijencija je čest uzrok kardiogenog plućnog edema; u ovom stanju, leva komora ne može da ispumpa dovoljno krvi da zadovolji potrebe tela.
Ovo izaziva povećanje pritiska u drugim delovima cirkulatornog sistema, gurajući tečnost u vazdušne kese pluća i drugih delova tela. Drugi problemi povezani sa srcem koji mogu dovesti do plućnog edema uključuju:
- Preopterećenje tečnošću – ovo može biti posledica otkazivanja bubrega ili intravenske terapije tečnošću.
- Hipertenzivnu hitnu situaciju – ozbiljno povećanje krvnog pritiska koje dovodi do prekomernog opterećenja srca.
- Perikardni izliv sa tamponadom – nakupljanje tečnosti oko vrećice koja prekriva srce. Ovo može smanjiti sposobnost srca da pumpa.
- Teške aritmije – to može biti tahikardija (ubrzan rad srca) ili bradikardija (usporen rad srca). I jedno i drugo može dovesti do loše funkcije srca.
- Teški srčani udar – može oštetiti mišić srca, otežati pumpanje.
- Abnormalni srčani zalistak – može uticati na protok krvi iz srca.
Uzroci vode u plućima koji nisu posledica loše funkcije srca nazivaju se nekardiogeni; oni su tipično uzrokovani sindromom akutnog respiratornog distresa. Ovo je teška upala pluća koja dovodi do plućnog edema i značajnih poteškoća sa disanjem.
Kako se dijagnostikuje voda u plućima?
Pacijent će prvo proći fizički pregled. Lekar će koristiti stetoskop da bi slušao pluća da bi otkrio pucketanje i ubrzano disanje, a srce na abnormalne ritmove.
Uradiće se testovi krvi da bi se odredio nivo kiseonika u krvi; lekar će često naručiti druge testove krvi, uključujući:
- Nivoe elektrolita
- Funkciju bubrega
- Funkciju jetre
- Krvnu sliku i krvne markere srčane insuficijencije
Ultrazvuk srca, ehokardiogram i elektrokardiogram (EKG) mogu pomoći da se utvrdi stanje srca. Rendgenski snimak grudnog koša se može koristiti da se vidi da li ima tečnosti u ili oko pluća i da se proveri veličina srca. Takođe se može naručiti CT skeniranje grudnog koša.
Prevencija i lečenje
Pacijenti sa povećanim rizikom od razvoja plućnog edema moraju da prate savet lekara kako bi svoje stanje držali pod kontrolom. Ako je problem kongestivna srčana insuficijencija, zdrava, dobro izbalansirana ishrana i održavanje zdrave telesne težine mogu pomoći u smanjenju rizika od budućih epizoda plućnog edema.
Redovna vežba takođe poboljšava zdravlje srca kao i:
- Smanjenje unosa soli – višak soli može dovesti do zadržavanja vode. Ovo povećava posao koji srce mora da obavi.
- Snižavanje nivoa holesterola – visok holesterol može dovesti do masnih naslaga u arterijama, što zauzvrat povećava rizik od srčanog i moždanog udara, a samim tim i plućnog edema.
- Prestanak pušenja – duvan povećava rizik od brojnih bolesti, uključujući bolesti srca, pluća i probleme sa cirkulacijom.
Voda u plućima izazvana nadmorskom visinom može se minimizirati postepenim usponom, uzimanjem lekova pre putovanja i izbegavanjem prekomernog napora dok se napreduje na veće nadmorske visine.
Što se lečenja tiče najvažnije je podići nivo kiseonika. Da bi se podigao nivo kiseonika u krvi pacijenta, kiseonik se daje ili kroz masku za lice ili zupce – male plastične cevi u nosu. Cev za disanje se može postaviti u traheju ako je neophodna ventilator ili mašina za disanje.
Ako testovi pokažu da je voda u plućima posledica problema u cirkulatornom sistemu, pacijent će biti lečen intravenskim lekovima koji pomažu u uklanjanju zapremine tečnosti i kontroli krvnog pritiska.
